1
Stworzenie Åwiata
1Na poczÄ
tku stworzyÅ#1:1 stworzyÅ, ×Ö¸Öŧ×¨Ö¸× (baraâ), lub: uksztaÅtowaÅ, por. Rdz 1:27; ×Ö¸Öŧ×¨Ö¸× zawsze opisuje dziaÅanie Boga, jak rÃŗwnieÅŧ tworzenie czegoÅ na nowo, zob. Ps 51:12; Iz 43:15; 65:17. BÃŗg#1:1 BÃŗg, ×Öą×Öš×Ö´×× (âelohim): mimo lm (pl majestatu) stworzyÅ jest w lp. niebiosa i ziemiÄ.#Ps 8:3; 93:4; 104:2-32; 148:5-6; J 1:1-3; 1Kor 8:6; Kol 1:15-17; Hbr 1:2; 11:3#1:1 Rdz 1:1 to: (1) tytuÅ opisu stworzenia w czÄÅci dot. czÅowieka; (2) podsumowanie pierwszego etapu stworzenia, po ktÃŗrym ziemia staÅa siÄ (×Ö¸×Ö°×ĒÖ¸×) bezÅadna i pusta; (3) zdanie zaleÅŧne wzglÄdem w. 2: Gdy na poczÄ
tku [âĻ], to ziemia byÅa; (4) zdanie wraz z w. 2 zaleÅŧne wzglÄdem w. 3: Gdy na poczÄ
tku [âĻ], a ziemia byÅa [âĻ], wtedy BÃŗg powiedziaÅ. 2A ziemia byÅa bezÅadna i pusta,#1:2 bezÅadna i pusta, ×ĒÖš××Öŧ ×Ö¸×Öš××Öŧ (tohu wawohu), tak opisywane sÄ
skutki sÄ
du, np. Iz 34:10-11; Jr 4:23. Odczyt w. 2: Ziemia zaÅ staÅa siÄ bezÅadna i pusta i (l. tak, Åŧe) ciemnoÅÄ [rozciÄ
gaÅa siÄ] nad otchÅaniÄ
, a Duch BoÅŧy unosiÅ siÄ nad powierzchniÄ
wÃŗd, sÅuÅŧy za uzasadnienie teorii stworzenia â odnowy, gÅoszÄ
cej, Åŧe BÃŗg stworzyÅ niebo i ziemiÄ, doszÅo do katastrofy (zob. Iz 45:18; Ez 28:11-19), a w. 3 rozpoczyna opis procesu odnowy. ciemnoÅÄ [rozciÄ
gaÅa siÄ] nad otchÅaniÄ
,#1:2 otchÅaÅ, ×ĒÖ°××Öš× (tehom): moÅŧe ozn. gÅÄbiÄ oceanu; charakterystyczne dla opisu biblijnego jest to, Åŧe w odrÃŗÅŧnieniu od kosmogonii innych kultur ÅŧywioÅy nie sÄ
w nim przedstawiane jako bÃŗstwa (Rdz 1:2L), por. Rdz 1:7, 14; 7:11; 8:2; Ps 33:7; 104:6. a Duch BoÅŧy#Rdz 41:38; Wj 31:3; 35:31; Lb 24:2; 1Sm 10:10; 11:6; 19:20, 23; 2Krn 15:1; 24:20; Ez 11:24 unosiÅ siÄ nad powierzchniÄ
wÃŗd.#2P 3:5
3Wtedy#1:3 SpÃŗjnik waw, ×, Rdz 1:3L. BÃŗg powiedziaÅ:#Prz 8:22-31; Iz 48:13; 66:2 Niech siÄ stanie ÅwiatÅo!#2Kor 4:6 I staÅo siÄ ÅwiatÅo. 4I zobaczyÅ#1:4 Lub: uznaÅ, pod. Rdz 1:10, 18, 21, 25. BÃŗg, Åŧe ÅwiatÅo jest dobre. OddzieliÅ#Wj 26:33; KpÅ 10:10; 11:47; 20:24 zatem BÃŗg ÅwiatÅo od ciemnoÅci. 5I nazwaÅ#2Krl 23:34 BÃŗg ÅwiatÅo dniem,#Rdz 2:4; Ps 90:4; Iz 61:2; 2P 3:8 a ciemnoÅÄ nazwaÅ nocÄ
. Tak nastaÅ wieczÃŗr i nastaÅ poranek#1:5 Tak nastaÅ wieczÃŗr i nastaÅ poranek, ×Öˇ×Ö°×Ö´×Öž×ĸÖļרÖļ× ×Öˇ×Ö°×Ö´×Öž×֚קÖļר: (1) idiom: tak minÄ
Å dzieÅ pierwszy; wyraÅŧenie odzwierciedlajÄ
ce mez. sposÃŗb wyznaczania doby (noc i dzieÅ, por. Ne 13:19; Est 4:16; Ps 55:18; Dn 8:14), kontrastujÄ
cy z egip. (dzieÅ i noc, zob. Rdz 1:3-5, 14, 16, 18); ponadto por. np. Sdz 19:4-9; 1Sm 9:20; 28:19; (2) wyraÅŧenie wieczÃŗr odnosi siÄ do wieczoru dnia przed pierwszym etapem stworzenia (Rdz 1:5L). â dzieÅ#1:5 dzieÅ, ××Öš×, tj. (1) wieczÃŗr i poranek sprzed stworzenia sÅoÅca, Rdz 1:8, 13; (2) po stworzeniu sÅoÅca, Rdz 1:19, 23, 31; (3) okres dni stworzenia, Rdz 2:4. pierwszy.
6NastÄpnie BÃŗg powiedziaÅ: Niech powstanie sklepienie#Jb 37:18; Ez 1:22; Dn 12:3#1:6 sklepienie, Rdz 1:14L. pomiÄdzy wodami i niech rozdziela miÄdzy wodami a wodami!#1:6 G dod.: i tak siÄ staÅo. 7I zrobiÅ BÃŗg sklepienie; oddzieliÅ wody spod sklepienia od wÃŗd znad sklepienia â i tak siÄ staÅo. 8I nazwaÅ BÃŗg sklepienie niebiosami.#1:8 G dod.: i zobaczyÅ BÃŗg, Åŧe to byÅo dobre, ÎēÎąáŊļ ÎĩáŧļδÎĩÎŊ áŊ θÎĩáŊ¸Ī áŊ
ĪΚ ÎēÎąÎģĪÎŊ (Rdz 1:8L). Tak nastaÅ wieczÃŗr i nastaÅ poranek â dzieÅ drugi.
9NastÄpnie BÃŗg powiedziaÅ: Niech siÄ zbiorÄ
wody spod niebios na jedno miejsce#1:9 miejsce, ×ָק×Öš× (maqom): zbiornik, ĪĪ
ÎŊÎąÎŗĪÎŗÎŽ, ×ִקְ×Öļ× (miqweĘ°), G; zob. podobieÅstwo samogÅosek oraz zbiorniki w Rdz 1:10. i niech siÄ ukaÅŧe suchy lÄ
d!#Ps 104:8 Tak teÅŧ siÄ staÅo.#1:9 G dod.: i zebraÅa siÄ woda pod niebem w zbiornik jej (tj. ich) i ukazaÅ siÄ suchy lÄ
d, ÎēÎąáŊļ ĪĪ
ÎŊÎŽĪθΡ ĪáŊ¸ áŊδĪĪ ĪáŊ¸ áŊĪÎŋÎēÎŦĪĪ ĪÎŋáŋĻ ÎŋáŊĪÎąÎŊÎŋáŋĻ Îĩáŧ°Ī ĪáŊ°Ī ĪĪ
ÎŊÎąÎŗĪÎŗáŊ°Ī ÎąáŊĪáŋļÎŊ ÎēÎąáŊļ áŊ¤ĪθΡ áŧĄ ΞΡĪÎą. 10Suchy lÄ
d nazwaÅ BÃŗg ziemiÄ
, a zbiorniki wÃŗd morzami#1:10 zbiorniki wÃŗd morzami, ×Öŧ×Ö°×ִקְ×Öĩ× ×Öˇ×ÖˇÖŧ×Ö´× ×§Ö¸×¨Ö¸× ×Öˇ×Ö´Öŧ××, lub zbiornik wody morzem: lm potÄgujÄ
ca, wskazujÄ
ca na wielkie morze: Ps 24:2. â i zobaczyÅ BÃŗg, Åŧe to jest dobre. 11Potem BÃŗg powiedziaÅ: Niech ziemia zakieÅkuje trawÄ
,#1:11 trawÄ
, ×ÖļÖŧ׊Öļ×× (deszeâ), tj. mÅodÄ
, miÄkkÄ
zielonoÅciÄ
, ktÃŗra pojawia siÄ po deszczu i okrywa ÅÄ
ki i doliny (2Sm 23:4; Jb 38:27; Jl 2:22; Ps 23:2). roÅlinnoÅciÄ
#1:11 Lub: zielem. wydajÄ
cÄ
nasienie, drzewem owocowym wydajÄ
cym owoc, w ktÃŗrym jest nasienie, stosownie do swego rodzaju#KpÅ 19:19; Pwt 22:9-11#1:11 rodzaj, ×Ö´×× (min), moÅŧe teÅŧ wskazywaÄ na rÃŗÅŧnorodnoÅÄ aktu stwÃŗrczego. na ziemi! I tak siÄ staÅo. 12Ziemia wypuÅciÅa trawÄ, roÅlinnoÅÄ wydajÄ
cÄ
nasienie wedÅug swego rodzaju i drzewo rodzÄ
ce owoc, w ktÃŗrym jest nasienie, wedÅug swego rodzaju, i BÃŗg uznaÅ to za dobre. 13Tak nastaÅ wieczÃŗr i nastaÅ poranek â dzieÅ trzeci.
14NastÄpnie BÃŗg powiedziaÅ: Niech na sklepieniu niebios pojawiÄ
siÄ ÅwiatÅa, aby rozdzielaÄ dzieÅ od nocy i byÄ znakami dla pÃŗr, dni i lat! 15Niech teÅŧ bÄdÄ
ÅwiatÅami na sklepieniu niebios, aby oÅwietlaÄ ziemiÄ! Tak teÅŧ siÄ staÅo. 16BÃŗg utworzyÅ dwa wielkie ÅwiatÅa: ÅwiatÅo wiÄksze, aby rzÄ
dziÅo dniem, i ÅwiatÅo mniejsze, aby rzÄ
dziÅo nocÄ
. [UtworzyÅ] rÃŗwnieÅŧ gwiazdy.#Pwt 4:19; Ps 136:9 17UmieÅciÅ je BÃŗg na sklepieniu niebios, aby ÅwieciÅy nad ziemiÄ
18i rzÄ
dziÅy dniem i nocÄ
, i oddzielaÅy ÅwiatÅo od ciemnoÅci â i zobaczyÅ BÃŗg, Åŧe to jest dobre. 19Tak nastaÅ wieczÃŗr i nastaÅ poranek â dzieÅ czwarty.
20NastÄpnie BÃŗg powiedziaÅ: Niech siÄ zapeÅniÄ
wody rojem Åŧywych istot,#1:20 rojem Åŧywych istot, ׊Öļ×רÖļ×Ĩ × ÖļפÖļ×Š× ×Öˇ×Ö¸Öŧ×, tj. rojem Åŧywej duszy (l. Åŧywego tchnienia). Co do × ÖļפÖļ×Š× ×Öˇ×Ö¸Öŧ× (nefesz chajjaĘ°), zob. Rdz 1:24. a nad ziemiÄ
niech zatrzepocze ptactwo na obliczu sklepienia niebios!#1:20 G dod.: i tak siÄ staÅo, ÎēÎąáŊļ áŧÎŗÎÎŊÎĩĪÎŋ ÎŋáŊĪĪĪ. 21Tak wiÄc stworzyÅ BÃŗg wielkie potwory#1:21 potwory, ×ĒÖˇ× Ö´Öŧ×× Ö´× (taninim): oznacza wÄÅŧa w Wj 7:9; krokodyla w Ez 29:3; potÄÅŧne zwierzÄ w Jr 51:34, a w Iz 27:1 oznacza smoka; z Ps 148:7 wynika, Åŧe chodzi o potwory morskie. i wszelkie ruszajÄ
ce siÄ Åŧywe istoty, ktÃŗrymi â stosownie do ich rodzajÃŗw â zaroiÅy siÄ wody. I wszelkie skrzydlate ptactwo wedÅug jego rodzaju â i uznaÅ to BÃŗg za dobre. 22WÃŗwczas pobÅogosÅawiÅ im BÃŗg, mÃŗwiÄ
c: Rozradzajcie siÄ i rozmnaÅŧajcie, i napeÅniajcie wody mÃŗrz. A ptactwo niech siÄ rozmnaÅŧa na ziemi! 23Tak nastaÅ wieczÃŗr i nastaÅ poranek â dzieÅ piÄ
ty.
24NastÄpnie BÃŗg powiedziaÅ: Niech ziemia wyda ÅŧywÄ
duszÄ#1:24 ÅŧywÄ
duszÄ, × ÖļפÖļ×Š× ×Öˇ×Ö¸Öŧ×, l. Åŧywe tchnienie (l. istotÄ). stosownie do jej rodzajÃŗw: bydÅo, pÅazy i zwierzÄta ziemi wedÅug swego rodzaju! Tak teÅŧ siÄ staÅo. 25BÃŗg uczyniÅ zwierzÄta ziemi wedÅug ich rodzajÃŗw, bydÅo wedÅug jego rodzajÃŗw i wszelkie pÅazy ziemi#1:25 wszelkie pÅazy ziemi, ×Ö¸Öŧ×֞רÖļ×Öļ×Š× ×Ö¸×Ö˛×Ö¸×Ö¸×. wedÅug ich rodzajÃŗw â i zobaczyÅ BÃŗg, Åŧe to jest dobre.
26NastÄpnie BÃŗg#1:26 BÃŗg, ×Öą×Öš×Ö´×× (âelohim): (1) lm podkreÅlajÄ
ca wielkoÅÄ (tzw. pl majestatis, tj. Wielki BÃŗg l. PotÄÅŧny BÃŗg); (2) lm ozn. innych bogÃŗw, anioÅÃŗw lub sÄdziÃŗw. powiedziaÅ: UczyÅÂmy#1:26 UczyÅmy, × Öˇ×ĸֲ׊Öļ×× (naâaseĘ°): (1) BÃŗg zwraca siÄ w ten sposÃŗb do siebie; w Rdz 1:27 pl majestatis ÅÄ
czy siÄ z zaimkiem w lp. OkreÅlenia: na nasz obraz (×Ö°Öŧ×ĻÖˇ×Ö°×Öĩ× ×Öŧ, betsalmenu), na nasze podobieÅstwo (×Ö´Öŧ×Ö°××Öŧ×ĒÖĩ× ×Öŧ, kidmutenu) oznaczajÄ
podobieÅstwo czÅowieka do Boga, a nie bogÃŗw czy anioÅÃŗw. Ponadto byÄ moÅŧe mamy do czynienia z pierwszÄ
wskazÃŗwkÄ
na temat TrÃŗjjednoÅci Boga (Ojciec, Syn i Duch) jak i trÃŗjjednoÅci czÅowieka (duch, dusza, ciaÅo). (2) BÃŗg zwraca siÄ do anioÅÃŗw, zob. Rdz 3:5, choÄ to mniej prawdopodobne (por. 1Krl 22:19-22; Jb 1:6-12; 2:1-6; Iz 6:1-8). czÅowieka na nasz obraz, na nasze#1:26 na nasze l. zgodnie z naszym, l. wedÅug podobieÅstwa do nas. podobieÅstwo,#1:26 obraz i podobieÅstwo, ×ĻÖļ×Öļ× (tselem), Îĩáŧ°ÎēĪÎŊ, i ×Ö°Öŧ××Öŧ×Ē (dymut), áŊÎŧÎŋίĪĪΚĪ, to okreÅlenia bliskoznaczne, por. Rdz 1:27; 5:3. Ten obraz Boga w czÅowieku moÅŧe odnosiÄ siÄ do zÅoÅŧonoÅci natury, nieskaÅŧonoÅci, wolnoÅci (suwerennoÅci), twÃŗrczoÅci i miÅoÅci (misyjnoÅci). i niech panuje nad rybami morza, i nad ptactwem niebios, i nad bydÅem, i nad caÅÄ
ziemiÄ
, i nad wszelkim pÅazem, ktÃŗry peÅza po ziemi. 27I stworzyÅ BÃŗg czÅowieka#1:27 czÅowieka, ×Ö¸×Ö¸× (âadam), lub: rodzaj ludzki; okreÅlenie to czyni opis upadku opisem doÅwiadczenia kaÅŧdej istoty ludzkiej; okreÅlenie to staje siÄ dalej imieniem wÅasnym (Rdz 2:20; 3:17, 21; 4:1; 5:1). na swÃŗj obraz, stworzyÅ go na obraz Boga â stworzyÅ ich jako mÄÅŧczyznÄ i kobietÄ.#Rdz 5:1-2; Mt 19:4; Mk 10:6 28Potem bÅogosÅawiÅ im BÃŗg i powiedziaÅ im BÃŗg: Rozradzajcie siÄ i rozmnaÅŧajcie,#Rdz 9:1, 7; 17:20; 28:3; 35:11; 48:4 i napeÅniajcie ziemiÄ i podporzÄ
dkowujcie jÄ
sobie: panujcie nad rybami mÃŗrz i nad ptactwem niebios, i nad wszelkim zwierzÄciem, ktÃŗre peÅza po ziemi!#1:28 G dod.: i nad wszelkim pÅazem, ktÃŗry peÅza po ziemi, ÎēÎąáŊļ ĪÎŦÎŊĪĪÎŊ ĪáŋļÎŊ áŧĪĪÎĩĪáŋļÎŊ ĪáŋļÎŊ áŧĪĪĪÎŊĪĪÎŊ áŧĪáŊļ ĪáŋĪ ÎŗáŋĪ, por. Rdz 1:26. 29Potem BÃŗg powiedziaÅ: Oto dajÄ wam wszelkÄ
roÅlinÄ wydajÄ
cÄ
nasienie, na caÅej powierzchni ziemi, i wszelkie drzewo, ktÃŗrego owoc ma w sobie nasienie â [to] niech wam sÅuÅŧy za pokarm!#Rdz 9:3 30Wszystkim zaÅ zwierzÄtom ziemi i wszelkiemu ptactwu niebios, i wszystkiemu, co peÅza po ziemi, w czym jest Åŧywa dusza,#1:30 Åŧywa dusza, × ÖļפÖļ×Š× ×Öˇ×Ö¸Öŧ×, lub: tchnienie Åŧycia, Åŧywe tchnienie. [dajÄ] do jedzenia wszelkie zielone roÅliny. Tak teÅŧ siÄ staÅo.
31I spojrzaÅ BÃŗg na wszystko, czego dokonaÅ, a oto byÅo [to] bardzo dobre.#Mk 7:37 Tak nastaÅ wieczÃŗr i nastaÅ poranek â dzieÅ szÃŗsty.